Wstęp.
Prepisy ustawy o Fundacji rodzinnej wchodzą w życie 22 maja 2023 r., a sama fundacja ma szansę stać się bardzo popularnym rozwiązaniem umożliwiającym przedsiębiorcom przekazanie rodzinnych biznesów kolejnym pokoleniom. Ponadto może być narzędziem do gromadzenia i pomnażania majątku rodzinnego.
Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.
Założycielem fundacji jest fundator (przyszły spadkodawca), który określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej, a także m.in. kto będzie beneficjentem fundacji i jaki będzie zakres otrzymywanych przez niego świadczeń. Beneficjentem może być też sam fundator.
Obligatoryjnymi organami fundacji są: zgromadzenie beneficjentów oraz zarząd, wskazany na pierwszą kadencję przez fundatora. Nie ma przeszkód, aby prezesem fundacji był sam fundator. Dodatkowo statut może przewidzieć radę nadzorczą fundacji.
Działalność gospodarcza.
Istotne z perspektywy możliwości zarządzania i pomnażania mienia fundacji jest możliwość ograniczonego prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, tj. w zakresie:
1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5) udzielania pożyczek:
a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
c) beneficjentom;
6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
8) gospodarki leśnej.
Wykonywanie innego rodzaju działalności prowadzi do wyższego opodatkowania takich dochodów fundacji. Przykładowo prowadzenie działalności handlowej przez fundację może prowadzić do jej opodatkowania stawką 25%. Nie oznacza to iż fundacja nie może zbywać składników swojego majątku, nawet na nich zarabiając, ale nie może ich nabywać w celu ich odsprzedaży.
Opodatkowanie fundacji.
Wysokość opodatkowania fundacji zależy nie tylko od tego czy uzyskuje dochody z działalności gospodarczej w zakresie dla niej przewidzianym, ale też zależy od osoby beneficjenta, a w zasadzie jego powiązań rodzinnych z fundatorem.
Na wstępie podkreślić trzeba, że wyposażenie fundacji rodzinnej w majątek przez fundatora nie rodzi obowiązku podatkowego w podatkach dochodowych, ani majątkowych. Może wystąpić natomiast obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług, gdyż dostawy na rzecz fundacji nie są zwolnione z VAT, ani tej nie są wyłączone spod działania ustawy o VAT, a przedmiotem wniesienia do fundacji mogą być składniki majątku podlegające VAT.
Jeżeli fundacja rodzinna uzyskuje dochody z działalności gospodarczej w zakresie dozwolonym przez ustawę, to są one podmiotowo zwolnione z CIT (art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT), do czasu wypłaty świadczeń beneficjentom. Zatem do czasu do kiedy fundacja nie wypłaca środków lub nie wykonuje innych świadczeń na rzecz beneficjentów, to nie płaci od swoich dowodów podatku (rozwiązane zbliżone do tzw. CIT estońskiego).
Wypłata świadczeń beneficjentom należącym do tzw. grupy zero, tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, będzie podlegać 15% CIT. A zatem beneficjent nie zapłaci ani PIT, ani podatku od spadków i darowizn. To fundacja od wartości świadczenia przekazanego beneficjentowi będzie zobowiązana do zapłaty 15 % CIT. Na ten moment otrzymanie świadczeń z fundacji przez inne osoby niż z grupy „0” spowoduje dodatkowe opodatkowanie PIT w wysokości 15%. Zatem wypłata z fundacji będzie opodatkowania 15% CIT oraz 15% PIT.
Obecnie kończą się prace legislacyjne umożliwiające skorzystanie z niższego opodatkowania PIT dla beneficjentów należących do I lub II grupy podatkowej w stosunku do danego fundatora, tj. 10% (druk sejmowy 2992).
W tym przypadku łączne opodatkowanie świadczeń z fundacji dla tych grup podatkowych wyniesie 15% CIT + 10% PIT.
Fundacja odprowadza CIT w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym świadczenie lub mienie zostały przekazane do dyspozycji beneficjenta, a także będzie płatnikiem PIT od pobranego podatku od beneficjentów.
Likwidacja.
Fundacja rodzinna może zostać rozwiązana m. in. gdy zaszły okoliczności wskazane w statucie; jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów; z innych ważnych powodów kontynuowanie działalności fundacji rodzinnej jest niecelowe; zakończone zostało postępowanie upadłościowe fundacji rodzinnej prowadzącej działalność gospodarczą.
Podatek dochodowy od przekazanego lub postawionego do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej wynosi 15% podstawy opodatkowania. Podstawę opodatkowania stanowi przychód odpowiadający wartości świadczenia lub mienia. Przychód odpowiadający wartości mienia, pomniejsza się o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów. Przez wartość podatkową mienia, rozumie się natomiast wartość niezaliczoną uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą od wartości rynkowej tego mienia.
Zatem mimo iż sama stawka od majątku otrzymanego w związku z likwidacją fundacji wynosi 15%, to jednak wartość rynkowa mienia może być dużo wyższa w chwili likwidacji, niż w dniu jego wniesienia do fundacji. Likwidacja fundacji może być zatem dotkliwa finansowo.
Serdecznie zapraszamy do współpracy przy zakładaniu fundacji rodzinnych.
Kancelaria Doradców Podatkowych M. Rymaszewski, L. Rymaszewska spk.
tel. 605-599-681, m.rymaszewski@kdpr.pl